Bigos to jedno z najbardziej rozpoznawalnych dań polskiej kuchni, nazywany często "królem polskich potraw". Jest to danie, które ma swoje korzenie w kuchni szlacheckiej i myśliwskiej, stąd też nazwa "bigos myśliwski". Tradycyjnie przygotowywano go z resztek mięsa pozostałego po polowaniu, dodając kiszoną kapustę i przyprawy. Dziś chciałbym podzielić się z Wami przepisem na bigos, który w mojej rodzinie jest przekazywany z pokolenia na pokolenie.
Składniki
- 1 kg kapusty kiszonej
- 500 g kapusty białej świeżej
- 500 g łopatki wieprzowej
- 300 g wołowiny (gulaszowej)
- 300 g kiełbasy wędzonej (najlepiej podwawelskiej)
- 200 g boczku wędzonego
- 100 g wędzonego schabu
- 50 g suszonych grzybów (najlepiej borowików)
- 2 duże cebule
- 3-4 ząbki czosnku
- 3 liście laurowe
- 5 ziaren ziela angielskiego
- 5 ziaren jałowca (opcjonalnie)
- 1 łyżeczka kminku
- 2 łyżki koncentratu pomidorowego
- 150 ml czerwonego wytrawnego wina (opcjonalnie)
- 100 g suszonych śliwek
- 1 łyżka miodu
- 2 łyżki smalcu lub oleju do smażenia
- Sól i pieprz do smaku
Przygotowanie
Dzień pierwszy:
Krok 1: Przygotowanie grzybów
Suszone grzyby zalej wrzątkiem i odstaw na co najmniej 2 godziny, a najlepiej na noc. Po namoczeniu ugotuj je w tej samej wodzie przez około 20 minut. Grzyby odcedź (zachowaj wywar) i drobno posiekaj.
Krok 2: Przygotowanie kapusty
Kapustę kiszoną odciśnij z nadmiaru soku (jeśli jest bardzo kwaśna, możesz ją przepłukać zimną wodą i ponownie odcisnąć). Następnie posiekaj ją drobniej, jeśli strużki są zbyt długie. Świeżą kapustę poszatkuj drobno.
Krok 3: Przygotowanie mięsa
Łopatkę wieprzową i wołowinę pokrój w kostkę o wielkości około 2 cm. Kiełbasę, boczek i schab pokrój w podobnej wielkości kawałki. Cebulę obierz i pokrój w kostkę, czosnek przeciśnij przez praskę.
Krok 4: Smażenie mięsa
W dużym garnku (najlepiej żeliwnym) rozgrzej smalec lub olej. Na rozgrzanym tłuszczu zrumień kolejno porcjami wszystkie rodzaje mięsa, zaczynając od boczku, następnie dodaj łopatkę i wołowinę, a na końcu kiełbasę i schab. Każdą partię mięsa po zrumienieniu przełóż do osobnego naczynia.
Krok 5: Przygotowanie bazy
Na pozostałym tłuszczu zeszklij cebulę, a pod koniec dodaj czosnek i smaż jeszcze przez minutę. Dodaj koncentrat pomidorowy i smaż, mieszając, przez 2-3 minuty. Jeśli używasz wina, dodaj je teraz i gotuj na dużym ogniu przez 2-3 minuty, aby odparował alkohol.
Krok 6: Łączenie składników
Do garnka z cebulą dodaj kapustę kiszoną, świeżą kapustę, wszystkie wcześniej przesmażone mięsa, posiekane grzyby wraz z wywarem, liście laurowe, ziele angielskie, jałowiec, kminek, sól i pieprz do smaku. Dobrze wymieszaj wszystkie składniki.
Krok 7: Gotowanie
Całość zalej wywarem z grzybów tak, aby składniki były przykryte (jeśli wywaru jest za mało, dodaj trochę wody lub bulionu). Doprowadź do wrzenia, następnie zmniejsz ogień do minimum, przykryj i duś przez około 2-3 godziny, od czasu do czasu mieszając. Kapusta powinna być miękka, ale nie rozgotowana.
Krok 8: Finalizacja (pierwszy dzień)
Pod koniec gotowania dodaj miód i pokrojone w kawałki suszone śliwki. Gotuj jeszcze przez około 20 minut. Następnie zdejmij z ognia, ostudź i pozostaw na noc w chłodnym miejscu.
Dzień drugi:
Krok 9: Ponowne gotowanie
Bigos najlepiej smakuje, gdy jest odgrzewany kilkukrotnie. Następnego dnia doprowadź go ponownie do wrzenia i gotuj na małym ogniu przez około 1 godzinę. Sprawdź smak i w razie potrzeby dopraw solą i pieprzem.
Krok 10: Serwowanie
Bigos podawaj gorący, najlepiej z ciemnym chlebem. Możesz go również podać z ziemniakami lub kaszą. Tradycyjnie bigos serwuje się również z kieliszkiem wódki, która doskonale podkreśla jego smak.
Wskazówki
- Im więcej rodzajów mięsa dodasz do bigosu, tym będzie smaczniejszy i bogatszy w aromaty.
- Bigos zyskuje na smaku z każdym odgrzaniem, dlatego warto przygotować go na 2-3 dni przed podaniem i codziennie odgrzewać.
- Jeśli chcesz, aby bigos był mniej kwaśny, możesz dodać więcej świeżej kapusty lub przepłukać kiszoną kapustę przed dodaniem do potrawy.
- Tradycyjnie do bigosu dodawano również dziczyznę, taką jak dzik, sarna czy jeleń. Jeśli masz dostęp do dziczyzny, możesz zastąpić nią część wołowiny.
- Bigos doskonale nadaje się do zamrożenia, dlatego warto przygotować go więcej i zamrozić porcjami na później.
Historia bigosu
Bigos ma bogatą historię sięgającą XV wieku. Pierwotnie był to posiłek przygotowywany przez myśliwych podczas długich polowań, stąd też nazwa "bigos myśliwski". Był to praktyczny sposób na wykorzystanie różnych rodzajów mięsa z polowania oraz na przedłużenie trwałości potrawy, która mogła być wielokrotnie odgrzewana podczas kilkudniowych wypraw.
Z czasem bigos stał się potrawą charakterystyczną dla polskiej szlachty, podawaną podczas uczt i biesiad. Wspomina o nim nawet Adam Mickiewicz w "Panu Tadeuszu", opisując go jako potrawę, która "w słowach wydać trudno, jak smakował wybornie".
Dzisiaj bigos jest jednym z najważniejszych dań polskiej kuchni narodowej, często podawanym podczas świąt, rodzinnych spotkań i uroczystości. Każdy region, a nawet każda rodzina ma swój własny przepis na ten przysmak, co sprawia, że istnieje niezliczona ilość jego wariantów.
Zachęcam do eksperymentowania z podanym przepisem i dostosowania go do własnych upodobań. Bigos to danie, które daje ogromne pole do kulinarnej kreatywności!
